LEO-NIEUWSBRIEF 20230123-20230129

 26 december: 

1633: +Jacob Bartsch in Luban, Polen, ten gevolge van de pest.   Duits dokter en astronoom die assistent werd van Kepler waarvan hij de schoonzoon wordt.  In 1624 publiceert hij de ‘usus astronomicae planisphaerum argentinae’ waarin hij de nieuwe sterrenbeelden Eenhoorn, Giraffe, Zuiderkruis en Tijger opneemt.  (°1600 in Luban (Polen)).

1780: °Mary Fairfax Greig Sommerville in Jedburgh, toen nog Greig, Schotland.  Als dochter van een admiraal moest zij vechten tegen vooroordelen om te kunnen studeren.  Zij werd goed bevriend met Herschell, Airy, Arago en Laplace.  In 1835 werd zij erelid van de Royal Astronomical Society.  (+29/11/1872, Napels (Italië)).

1904: +John Mackenzie Bacon in Cold Ash, UK.  Brits astronoom die, samen met zijn dochter Gertrud lid werd van de 'British Astronomical Association' en maakten verschillende expedities om totale zonsverduisteringen te observeren op 09/08/1896, Vadso, Lapland, 22/01/1898 Buxar, Indië en Wadesborouggh, Noord-Carolina.  Zij maakten ook een ballonvlucht om de meteorenzwerm der Leoniden in november 1899. (°19/06/1846, Lambourn Woodlands (UK)).

1936: °Virpi Sinikka Niemelä in Helsinki, Finland.  Fins/Argentijnse astronome.  Werd de tweede Argentijnse astronome om gekozen te worden als 'Associate' lid van de 'Royal Astronomical Society'.  (+18/12/2006,  (Argentinië)).

1956: +Luc Picart in Florac, Lozère, Gironde, Frankrijk.  Frans astronoom en wiskundige vooral gekend voor zijn studie van de hemelmechanica.  (04/07/1867, La Hardoye, Ardennes (Frankrijk)).

1966: +Mikhael Fedorovich (Sublovch) in Sint-Petersburg, Rusland.  Russisch astronoom die directeur was geworden van het theoretisch astronomie-instituut van Leningrad gedurende 20 jaar.  (°29/06/1893, Ostroleka (Polen)).

2003: NASA legt voor het laatst contact met de ruimtesonde Pioneer 10 die werd gelanceerd in 1972.

2022: de smalle maancirkel staat op 4° van de planeet Saturnus.

27 december:

1571: °Johannes Kepler in Weil der Stadt, Heilige Romeins Keizerrijk.  Duits wiskundige, astroloog, componist en astronoom.  Toen hij inzage kreeg in de notities van Tycho Brahe aangaande Mars, leidde hij af dat de banen van de aarde en Mars elliptisch waren.  Stelde in de 17de eeuw de wetten van planeetbewegingen op.  Tussendoor observeerde hij de supernova van 1604 in de Slangendrager, en de komeet van 1618. (+15/11/1630, Regensburg (Heilige Romeinse Rijk)).

1882: °Arthur Stanley Eddington in Kendal.  Brits theoretisch astrofysicus. Na zijn studies aan de universiteiten van Cambridge en Manchester werd hij in 1906 assistent in het Greenwich Observatory.  In 1919 controleerde hij de relativiteitstheorie tijdens de totale zonsverduistering van 29 mei door de afwijking te meten van sterlicht van ver verwijderde sterren at langs het zonsoppervlak voorbijkwam.  Samen met Lemaître lag hij aan de basis van de theorie van de uitdijing van het heelal.  (22/11/1944, Cambridge (UK)).

1884: °Jean-Auguste Dumarqué in Pernes-en-Artois, Pas-de-Calais, Frankrijk.  Frans astronoom die, samen met  Brachet de ‘Précis de cosmographie à l’usage de l’enseignement secondaire’ publiceerde in 1932.  (+26/07/1976, Nice (Frankrijk)).

1951: +Johan Willem Jakob Antoon Stein in Rome, Italië.  Jezuïet en astronoom die studeerde in Leiden.  Werd in 1930 directeur van de sterrenwacht van het Vaticaan.  (°27/02/1871, Grave, Noord-Holland (Nederland)).

1982: +John ‘Jack’ Leonard Swiggert Jr. in Washington DC, USA.  Amerikaans testpiloot voor North American Aviation.  In 1966 werd hij als een van de 19 astronauten geselecteerd door NASA.  Als back-up piloot voor de Apollo 13 vlucht kon hij toch naar de maan vliegen doordat de eigenlijke piloot, Ken Mattingly, mogelijk besmet werd met mazelen vlak voor de lancering. (°30/08/1931, Denver, Colorado (USA)).

1984: meteoriet ALH 84001, met een gewicht van 1,93 kg, wordt ontdekt in de Allen Hills op Antarctica, en wereldberoemd geworden omdat men bij NASA eerst dacht dat dit wel eens een bewijs zou kunnen zijn voor buitenaards leven.

28 december:

1845: °Léon Barnaud in Antibes, Alpes-Maritimes, Frankrijk.  Na een marineloopbaan wordt hij lid van een expeditie voor het observeren van de Venustransit in 1882 in Chili, waarvan hij terugkeert in 1883.  (+29/08/1909, Antibes, Alpes-Maritimes (Frankrijk)).

1853: °Emmanuel Esmiol in Cervières, Hautes-Alpes, Frankrijk.  Werd in 1879 leerling-astronoom in de sterrenwacht van Parijs en in 1881 hulp-astronoom.   Zou op 01/07/1916 op rust gaan.

1860: +Thomas Claude Xavier Alphonse Berget in Parijs(6), Frankrijk.  Frans fysicus, geofysicus en oceanograaf.  Zou op 22 oktober 1902 met een pendel van 1 meter het experiment van 50 jaar eerder door Foucault, te herhalen in samenwerking van Camille Flammarion.  (°24/11/1860, Sélestat, Bas-Rhin (Frankrijk)).

1884: °Karel Andel, Modrany, Tsjechië.  Tsjechisch leraar en maandeskundige die in 1926 de ‘Mappa Sélenographica’ uitgaf.  (+17/03/1947, Praag (Polen)).

1904: °Allen Clabon Walter, City of Subiaco, Perth, West-Australië, Australië.  Australisch astronoom, één van de fysici in het zonne-observatorium van de Commonwealth bij de oprichting ervan in 1924.  In 1940 ging hij naar Zuid-Afrika om de totale zonsverduistering van 1 oktober te observeren.  (+11/12/1987, Red Hill (Australië)).

1912: °George Eric Deacon Alcock in Peterborough, Northamptonshire, UK.  Engels amateurastronoom die 6 kometen ontdekte, waarvan 2 in een tijdsspanne van 6 dagen in 1959, met een verrekijker.  Door zijn uitstekende kennis van de hemel was hij ook in staat om 4 novae te ontdekken waaronder 1967 Del en 1968 Vul, en 12 asteroïden.  (+15/12/2000,)).

1944: °Sandra Moore Faber in Boston, Massachusetts, USA.  Amerikaanse astrofysicus, die bekendheid verwierf door haar onderzoek naar de evolutie van sterrenstelsels.

1970: °Oleg Germanovich Artemjev in Riga, Letland.  Russisch ruimtevaarder die op 25 maart 2014 met Soyuz TMA-12M naar ISS vloog en daar 365 dagen zou verblijven, waarbij hij 2 ruimtewandelingen maakte.  Hij keerde terug met Soyuz MS-08.  Hij zou ook meewerken aan een experiment voor een bemande reis naar de planeet Mars, de Mars-500, waarbij een verblijf op Mars werd nagebootst.

1997: +Heikki A. Alikoski in Turku, Finland.  Fins astronoom die vanaf 1937 tot 1956 was hij assistent bij Yrjö Väisälä in het Turku Observatorium, waar hijzelf 12 asteroïden ontdekte.  Later zou hij een der oprichters van het Turku Astronomical-Optical Institute worden.  (°05/12/1912, Oulu, Noord-Ostrobothnia (Finland)).

2013: +Halton Christian Arp in München, Duitsland.  Amerikaans astronoom die vooral bekendheid kreeg door zijn publicatie in 1966 van de 'Atlas of Peculiar Galaxies' (°21/03/1927, New York (USA)).

29 december:

1720: +Maria Margarethe Kirch (geboren Maria Margarethe Kirch, in Berlijn, Duitsland.  (°25/02/1670, Panitzsch, Borsdorf (Duitsland)).

1854: °Solon Irving Bailey, Lisbon, New Hampshire, USA.  Amerikaans astronoom die sterk betrokken raakte bij het opzoeken van een locatie voor het Boyden Station in Arequipa, Peru, waar hij de leiding van kreeg tussen 1892 en 1919. Ook ontdekker van de asteroïde (504)Cora op 30 juni 1902.  (+05/06/1931, Boston, Massachusetts (USA)).

1916: +Cleveland Abbe in Chevy Chase, Maryland, USA.  Werd in 1868 directeur van het ‘Observatory of Cincinnati’.  Ondernam enkele expedities om zonsverduisteringen te observeren.  Is eigenlijk het best gekend gebleven door zijn stichting van de meteorologische diensten van Amerika en het opstellen van een theorie van weersvoorspelling.  (°03/12/1838, New York City, New York (USA)).

1962: °Barry Eugene Butch Wilmore in Murfreesboro, Tennessee, USA.  Zijn eerste vlucht was met STS-129 Atlantis waarbij de EXPRESS logistics Carrier 1 en 2 naar het ISS gebracht werden.  Hij maakte al een tweede vlucht en staat nu gepland voor de geplande missie Boe-CFT (Boeing Crew Flight Test, de 3de testvlucht met het ruimtevaartuig CST-Starliner die wellicht de ruimte ingaat in april 2023.

1980: STS-1 verlaat het Vehicle Assembly Building en wordt naar het lanceerplatform gereden.

1989: +James Stockley in La Jollie, Californië, USA.  Was een wetenschapsvereenvoudiger die startte als auteur in 1926 en dit volhield tot 1977 bij ‘Science News’ waarin hij op regelmatige basis de evenementen aan de nachtelijke hemel beschreef.  Verder was hij ook nog de auteur van ‘Atoms to Galaxies’ en ‘Electrons in Action’.  In 1931 zou hij directeur worden van het Fels Planetarium in Philadelphia, en later van dit in Pittsburgh.  (°19/05/1900, Philadelphia, Pennsylvania (USA)).

30 december: 

1858: °François Claude in Straatsburg, toen Duitsland.  Zou een carrière als ‘rekenaar’ doorlopen in de sterrenwacht in het Parijse park Montsouris, waar hij zeer gewaardeerd werd.  Werd de uitvinder van een astrolabium met prisma dat werd gebouwd door het ‘Maison Vion frères’.  (+15/07/1938, Parijs (Frankrijk)).

1883: °Henri Constant Charles Besson in Calmoutier, Haute-Saône, Frankrijk.  Startte zijn carrière in de sterrenwacht van Besançon die hij op 30/09/1909 verliet om les te geven in Barcelonnette.  Tijdens de oorlog stierf hij na gewond te zijn geraakt in de loopgraven zonder te kunnen weggehaald worden.  (+15/06/1915, Evreux, Eure (Frankrijk)).

1928: °Henri Debehogne in Maillen, Namen, België.  (+09/12/2007, Ukkel, Brussel-Hoofdstad, Brabant (België)).

1931: °Sir John Théodore Houghton in Dyserth, Denbigshire, Wales, UK.  Een theoretische fysicus die aanzette om de aarde te observeren vanuit de ruimte na 1960, wat een gevolg kreeg in verschillende versies van de Nimbus-kunstmanen. (+15/04/2020, Wales (UK)).

1957: Wernher von Braun stelt de Saturnus-klasse lanceerraket voor.

1993: +Giuseppe Paola Stanislao (Beppo) Occhialini in Parijs, Frankrijk.  Hij was een Italiaans natuurkundige.  (°05/12/1907, Fossombrone, Pesaro-Urbino, Marche (Italië)).

31 december:

1679: +Giovanni Alfonso Borelli in Rome, Italië.  In Napels geboren wiskundige en astronoom.  Als astronoom poneerde hij dat kometen elliptische banen volgen.  (°28/01/1608, Napels (Italië)).

1719: +John Flamsteed in Burstow, Surrey, Verenigd Koninkrijk.  Hij stond aan de wieg van het Royal Greenwich Observatory waarvan hij de eerste directeur werd, en ook eerste ‘Astronomer Royal’.  Hij stelde een sterrencatalogus op, de ‘Historia Coelestis Britannica’, die werd gepubliceerd in 1712, door Halley en Newton, en dit tegen zijn wil in.  Hij zou 300 van 400 gedrukte exemplaren verbranden.  Zijn gereviseerde catalogus zou, na zijn dood, in 1725 heruitgegeven waarin de posities van 2866 sterren, genummerd per sterrenbeeld, opgenomen zijn.  De in 1729 uitgebrachte atlas zou de ster 34 Tauri tonen die later geïdentificeerd werd als Uranus.  Hij was ook de ontdekker van M8 in 1680 en M41 in 1702.  Ook 3100 dubbelsterren werden door hem ontdekt en gecatalogeerd.  (°19/08/1646, Denby, Derbyshire (UK)).

1864: °Robert Grant Aitken in Jackson, Californië.  Amerikaans waarnemer die meer dan 3100 dubbelsterren ontdekte en catalogeerde.  (+29/10/1951, Berkeley, Californië, (USA)).

1906: °Johann Wempe in Bremen.  Laatste directeur van het vroegere ‘Astrofysisch Observatorium’ van Potsdam, dit vanaf 1944 tot 1967.  (+29/05/1980.

1921: meteorenval gemeld in Beiroet, waarbij een hut zou getroffen zijn.

1923: °Paul Couteau in La Roche-sur-Yon, Vendée, Frankrijk.  Werkte tussen 1949 en 1969 in verschillende instituten.  Vanaf 1951 observeerde hij hoofdzakelijk dubbelsterren.  Hij lag ook aan de basis van de restauratie van de 83 cm telescoop van Nice, die verwaarloosd was in 1926, maar door zijn toedoen in 1969 weer in dienst werd gesteld.  (+28/08/2014, Nice,   Alpes Maritimes (Frankrijk)).

1923: +Edouard Jean-Marie Stephan in Marseille, Bouches-du-Rhône, Frankrijk.  Franse astronoom die directeur was van het Observatoire de Marseille tussen 1867 en 1907.  Hij ontdekte enkele planetoïden en ook een sterrenstelgroep die nu gekend is als ‘Stephen’s Quintet’.  (°31/08/1837, Sainte-Pezenne, Niort, Deux-Sèvres (Frankrijk)).

1946: °Lyudmila Vasilyeva Zhuravleva.  Sovjet-Russische en Oekraïnse astronome die werkte aan het Crimean Astrophysical Observatory in Nauchnij.

1948: °Viktor Michailovich Afanasjev in Brjansk, oblast Brjansk.  Russisch ruimtevaarder die op 2 december 1990 met Soyuz TM-11 zijn eerste ruimtevlucht maakte en dit naar Mir.  In enkele vluchten zou hij in totaal 555 dagen in de ruimte blijven.

1973: +Alexander Nikolayevich Vyssotsky, Winter Park, Florida, USA.  Russisch-Amerikaans astronoom die voornamelijk bekendheid kreeg na zijn uitgave van ‘Dwarf M Stars Found Spectrophotometrically’. (°23/05/1888, Moskou (Russisch Keizerrijk).

2004: Cassini maakte eerste Jupiter fly-by.

2011: GRAIL-A, de eerste van een duo gaat in een baan om de maan om het inwendige van onze satelliet te onderzoeken.  Beide satellieten zouden op 17 december 2012 op de maan inslaan.

01 januari:

1801: de 55-jarige monnik Giuseppe Piazzi bekijkt rustig de nachthemel om zijn catalogussen bij te werken als zijn oog getrokken wordt op een lichtpuntje dat niet voorkomt op de lijst van Lacaille.  Hij merkt op dat het puntje zwak is, de kleur van Jupiter heeft en dicht bij de 8ste magnitude.  Het puntje zit bovendien in het vlak van de ecliptica, en zijn eerste idee is dat het misschien wel om de fameuze ‘10de planeet’ zou kunnen gaan.  Zijn idee is ver van het feit dat het om de eerst ontdekte planetoïde gaat maar hij schrijft toch de precieze coördinaten netjes op in zijn notitieboek.

1947: °Vladimir Georgiyevitsj Titov in Sretensk, Zabaykalsky Krai, Rusland.  Zijn eerste ruimtevlucht was op 20/04/1983 met Soyuz T-8 om een koppeling uit te voeren met het ruimtestation Salyut 7 om er een herstelling uit te voeren aan de zonnepanelen.  De koppeling kwam er niet, ondanks verschillende pogingen.  Op 26/09/1983 ging het ook mis toen de raket ontplofte op het lanceerplatform, maar de ontsnappingstoren trok de capsule los van de raket op en dit op tijd.  Hij zou 4 ruimtevluchten uitvoeren vooraleer hij in 1998 op pensioen ging.

1959: °Abdul Ahad Mohmand in Ghazni, Afghanistan.  In 1988 zou hij de eerste Afghaan worden in de ruimte met een verblijf in het Russische ruimtestation Mir.  In totaal zou hij 8 dagen, 20 uur en 26 minuten in de ruimte verblijven.

1966: °Jeffrey (Jeff) Thomas Alu kent, naast zijn loopbaan als muzikant en fotograaf, ook nog de sterrenhemel als liefhebber die meewerkte aan het 

 Palomar Planet-Crossing Asteroid Survey.

2012: de Grail-B gaat in een baan om de maan.