LEO-NIEUWSBRIEF 20220827-20220904

 27 augustus: 

1828: +Eise Jeltes Eisinga in Franeker, Friesland, Nederland.  Deze Friese amateur-astronoom studeerde  aan de Universiteit van Franeker.  Op 18 jarige leeftijd had hij al 4 boeken geschreven met onderwerpen als wiskunde, astronomie, zonnewijzers en zonne- en maansverduisteringen.  In dit laatste werk waren al de eclipsen van Zon en Maan voorspeld tussen 1762 en 1800.  Toen in april 1774 een krantenartikel de grote conjunctie van de planeten van mei als voorbode van grote rampen aankondigde en paniek veroorzaakte onder de bevolking besliste hij een model van ons zonnestelsel te bouwen om aan te tonen dat dit larie was.  Hij koos een schaal van 1/1012, dus 1 mm voor 1 miljoen km.  Dit planetarium werd opgebouwd in zijn leefruimte en de planeten maakten dezelfde bewegingen van de echte.  Dit werk werd beëindigd in 1781.  Dit meesterwerk is nu eigendom van de stad Franeker en werkt nog steeds. (°21/02/1744, Dronryp, Friesland (Nederland)). 

1856: °Achille Croisé in Rouesseé-Fontaine, Sarthe, Frankrijk.  Startte als rekenaar  in de sterrenwacht van Algiers waar hij dertig jaar bleef.  (+09/03/1928, Bouzareah, Algiers (Algerije, toen Frans grondgebied)).  Een van zijn dochters, Marguertite, zou vanaf 1903 bij haar vader rekenaar worden aan de sterrenwacht van Algiers. 

1958: °Sergei Konstantinovich Krikaliov in Sint-Petersburg, Rusland. Deze Russische ingenieur en kosmonaut, geselecteerd op 2 september 1985 heeft ondertussen al 6 ruimtemissies uitgevoerd met ISS-Expeditie 1, Soyuz TM-12 naar Mir, Soyuz TM-31 naar Mir, STS-88 Endeavour naar ISS, Soyuz TM-7 naar Mir en Soyuz TM-13 naar Mir. 

1962: Amerikaanse lancering van Mariner 2 die langs Venus zou razen en de zonnewind ontdekte.  (SECalendar, augustus, Patrick Poitevin). 

1984: aankondiging door NASA van het project ‘Teacher in Space’ waar Christa MacAuliffe en Barbara Radding de eerste kandidaten waren.  Werd afgeblazen na de dood bij de explosie van Challenger in 1986. 

2003: de planeet Mars komt op zijn dichtst bij de Aarde in 60.000 jaar op een afstand van 55.758.005 km. 

2022: 10:17:de maan is niet zichtbaar want nieuw. 

28 augustus: 

1789: William Herschel ontdekt de 6de grootste Saturnusmaan Enceladus bij de ingebruikname van zijn nieuwe telescoop met een diameter van 1,2 m en een brandpuntsafstand van 12 m.  Wij zouden moeten wachten op de langsvluchten van de Voyagers 1 en 2 in 1980 en 1981 om de eerste details op die maan te zien.  Cassini zou in 2005 de beste opnames doorsturen bij zijn meerdere passages langs de maan en daarbij ook waterrijke fonteinen in het zuidpoolgebied. 

1859: de Carrington Event, de sterkste geomagnetische storm op de Zon die werd geregistreerd op Aarde.  Het elektrische telegraafverkeer raakte ernstig verstoord.  De daarmee gepaard gaande ‘witte flare’ in de fotosfeer werd geobserveerd door de Britse astronomen Richard Carrington en Richard Hodgson.  In 2012 was er een uitbarsting van dezelfde grootte, maar die miste de Aarde op 9 dagen na. 

1888: °Augustine Françoise Blanche Anglade, Toulouse, Frankrijk.  Werd vanaf 20 juni 1910 opgenomen in de staf van het ‘Observatoire de Toulouse’.  (+21/09/1951, Toulouse (Frankrijk)). 

1912: °George Eric Deacon Alcock in Peterborough, Northamptonshire, UK.  Deze man was ooggetuige van de grote gedeeltelijke zonsverduistering van 8 april 1921.  Hij zou bij zijn andere hobby’s sterrenkunde voegen en observeerde in die periode met een kleine koperen reflector (spiegelkijker).  Hij zou in 65 jaar observatie 5 kometen, waarvan 2 met 6 dagen interval in 1959, en 5 novae ontdekken.  Patrick Moore zou hem dan ook ‘één der beste en bevlogen komeet- en nova-jagers van alle tijden’ noemen.  In zijn beginperiode zou hij ook nog deel uitmaken van de ‘Meteor Section’ van de ‘British Astronomical Association’.  In 1967 en 1968 ontdekte hij bovendien 2 novae.  (+15/12/2000, (UK)). 

1914: °Alice Daudin, geboren als Auger in Félines Minervois, Hérault, Frankrijk. Na een loopbaan als lerares werkte ze als technische hulp aan het laboratorium van astrofysica in Perpignan.  Werkte een tijdlang in een studiegroep van kosmische straling.  (+  /11/2000,  )). 

1921: °John Herbert Chapman in London, Canada.  Startte zijn carrière met opzoekingen van radiopropagatie en de ionosfeer.  Hij werkte o.a. aan een Canadese kunstmaan, Alouette om de bovenste lagen van de atmosfeer te onderzoeken.  Toen het hoofdkwartier van de Canadian Space Agency, in Longueuil Quebec in de buurt van Saint-Hubert, afgewerkt was in 1992 kreeg het de naam John Herbert Chapman Space Center.  (+28/09/1979, Vancouver, Brits-Columbia (Canada)). 

1993: de ruimtesonde Galileo vliegt langs de asteroïde (243)Ida op weg naar Jupiter.  Bij die langsvlucht wordt, via de fotostudie door Ann Harch, de eerste maan, met een diameter van 1,6 km, bij een asteroïde ontdekt, Dactyl, en heet officieel Ida 1 Dactyl. 

2003: Oppositie van de planeet Mars.  Hij had een schijnbare diameter van 25,2 boogseconden. 

29 augustus: 

1756: °Jan Sniadecki in Znin, Polen. Pools filosoof, wiskundige en astronoom.  Studeerde in Krakau en Parijs.  Als wiskundige is hij vooral bekend om zijn kansberekeningen.  (+09/11/1830, Jasiunai Manor, Jasiunai (Litouwen)).  

1886: Johann Palisa is op zoek naar een sponsor om de zonsverduistering te kunnen observeren en doet een oproep, waarbij hij voorstelt om de asteroïde (250) die hij ontdekte op 3 september 1885 een naam te geven.  Hij krijgt de steun van de barones Bettina von Rotschild waardoor we nu (250)Bettina kennen.  (SECalendar, augustus, Patrick Poitevin). 

1914: °Robert Herman in The Bronx, New York City, New York, USA.  Amerikaans natuurkundige die samen met Ralph Halpher en Willem Gamow de achtergrondstraling van 5°K voorspelde.  (13/02/1997, Austin, Texas (USA)). 

1943: °Arthur Bruce McDonald in Sydney, Nova Scotia, Canada. Canadees astrofysicus die directeur is van het Sudbury  Neutrino  Observatory Collaboration.  Samen met de Japanse fysicus Takaaki Kajita kreeg hij in 2015 de Nobelprijs Fysica voor de ontdekking neutrino-oscillaties. 

1959: °Chris Austin Hadfield in Sarnia, Canada.  Canadees kolonel, piloot en voormalig astronaut.  Hij werd de eerste Canadese ruimtewandelaar en maakte deel uit van de NASA Astronaut Group 14, een groep van 24 die hun training startten in 1992 onder de naam ‘The Hogs’.  Zijn ruimtevluchten waren met ISS-Expeditie 35 (maart 2013), ISS-Expeditie 34, STS-100, Soyuz TMA-07M en STS-74. 

2009: lancering van de ruimtependel STS-128 Discovery die de Multi-Purpose Logistics Module “Leonardo” naar het ISS bracht. De module die proviand, een slaapgedeelte en een loopband voor de astronauten bevatte ging terug met afval en afgewerkte experimenten.  De lancering was voorzien voor 25 augustus maar werd uitgesteld door slecht weer, en op 26 augustus nog eens wegens een defecte brandstofklep in Discovery. 

30 augustus: 

1780: Charles Messier ontdekt zijn 69ste en 70ste nevel vanuit Parijs. 

1843: °Carl Théodor Albrecht in Dresden, Koninkrijk van Saxen, nu Duitsland.  Duits astronoom die werkte in het ‘Pruisisch Geodesisch Instituut’ van Potsdam.  Hij deed onderzoek naar de oscillatie van de aardas. (+31/08/1915, Potsdam, Duitsland) 

1905: Charles André gaat met Guillaume en Le Cadet naar Roquetas, nabij Tortosa in Spanje om de totale zonsverduistering daar te observeren. 

1913: °Sir Alfred Charles Bernard Lovell.  Brits fysicus en radio-astronoom.  Directeur van het Jodrell Bank Observatorium van 1945 tot 1981.  (+2012)). 

1916: °Robert Hanbury Brown.  Gebruikte het Jodrell Bank Observatory om de sterren achter radiobronnen in kaart te brengen 

1931: °John Leonard “Jack” Swiggert Jr. in Denver, Colorado, USA.  Amerikaans testpiloot en astronaut en in die laatste hoedanigheid één van de 24 astronauten die ooit naar de Maan zijn gevlogen, dit met Apollo 13.  (+27/12/1982, Lombardi Comprehensive Cancer Center, Washington D.C. (USA)). 

1953: °Pavel Vladimirovich Vinogradov.  Cosmonaut en bevelhebber aan boord van ISS & Mir. 

1963: NASA keurt het Lunar Orbiter Project goed. 

1974: lancering van de Astronomische Nederlandse Satelliet, ANS, met een Scout-raket.  Deze satelliet, volledig ontworpen en gebouwd in Nederland zou een grote bijdrage leveren in de studie van röntgen- (de eerste röntgenbursts) en ultraviolette straling (meer dan 18000 waarnemingen in het ultraviolette deel van het spectrum).  Ondanks het feit dat de satelliet eigenlijk in een verkeerde baan kwam, slaagde men de waarnemingen toch uit te voeren.  De kunstmaan kwam terug in de atmosfeer op 14 juni 1977 waar hij opbrandde. 

1983: derde lancering van STS-8 Challenger, en achtste vertrek van een ruimtependel vanop Edwards Air Force Base, de eerste maal dat een shuttle gelanceerd wordt ‘s nachts.  Doel: het in een baan om de aarde brengen van 2 satellieten onder het bevel van bevelhebber Richard Harrison Truly, piloot Daniel Charles Brandenstein en missiespecialisten Dale Allan Gardner, Guion Stewart Bluford Jr. en William Edgar Thornton in een 6 agen durende vlucht. 

1984: lancering STS-41D Discovery voor zijn eerste vlucht waarbij hij 97 keer om de Aarde zou draaien. De vlucht zou 6 dagen duren met een bemanning bestaande uit bevelhebber Henry Warren ‘Hank’ Hartsfield Jr., piloot Michael Lloyd Coats, missiespecialisten Judith Arlene Resnik, Steven Alan Hawley, Richard Michael ‘Mike’ Mullane en payloadspecialist Charles David Walker. 

1992: het eerste object in de Kuiper Belt wordt ontdekt door David Jewitt & Jane Luu. 

31 augustus: 

1821: °Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz in Potsdam, Brandenburg, Duitsland.  Duits fysicus die in 1834 stelde dat de zon haar energie haalde uit haar samentrekking.  Hij berekende dat de zon nog 15 miljoen jaar kon blijven bestaan met een jaarlijkse samentrekking van 60 m.  (+08/09/1894, Charlottenburg, Berlijn (Duitsland)). 

1837: °Jean Marie Edouard Stephan in Sainte-Pezenne, Deux-Sèvres, Frankrijk.  Frans astronoom die directeur was van de sterrenwacht van Marseille in 1873.  Ontdekker in 1866 van de kleine planeet (89)Julia.  In 1877 noteerde hij de positie van een groepje nevels, die nu gekend zijn als ‘Stephan’s Quintet’.  Zou ook nog 4 kometen ontdekken.  (+31/12/1923, Marseille, Bouches-du-Rhône (Frankrijk)). 

1872: °Marcel Chaillet in Besançon, Doubs, Frankrijk.  Na zijn legerloopbaan kreeg hij de baan van assistent in de sterrenwacht van Besançon, die hij verliet omdat het salaris daar te laag was om zijn gezin te onderhouden.  (+13/05/1915, Noord-Frankrijk. 

1900:  °Alice Schlafmunter in Algiers.  Kwam in dienst in de sterrenwacht van Algiers in 1914.  In 1922 kreeg zij een benoeming als assistente in vervanging van de overleden Maubert.  Was een gewaardeerde rekenaar in de dienst der kleine planeten, waarop ze een artikel publiceerde ‘Positions de petites planètes relevées sur les clichés photographiques d’Alger’.  Kort daarop nam ze ontslag. 

1913: °sir Bernard Alfred Charles Lovell in Odland Common, South Gloucestershire, UK.   Engels radioastronoom die het radio-observatorium van Jodrell Bank stichtte en er directeur van was tot in 1981.  In 1968 gaf hij ‘The History of Jodrell Bank’ uit, in 1973 ‘Out of Zenith’ en in 1985 ‘The telescopes of Jodrell Bank’.  (06/08/2012, Swettenham, Cheshire (UK)). 

1916: °Robert Hanbury Brown in Aruvankadu, Tamil Nadu, India.  Zou een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van radar en gebruikt het radio-observatorium van Jodrell Bank om de sterren achter radiobronnen in kaart te brengen.  (+16/01/2002, Andover, Hampshire (UK)). 

1932: Albert Stevens neemt de eerste foto van de maanschaduw op de eerda e tijdens een zonsverduistering. 

1932: Gabriel Gideon ‘Gawie’ Cillié en Donald Howard Menzel gebruiken zonnespectra om aan te tonen dat de zonnecorona heter is dan de fotosfeer.  Hun theorie werd tijdens de zonsverduistering van 01/10/1940 in Zuid-Afrika door Roderick Oliver Redman. 

1953: °Pavel Vladimirovich Vinogradov in Magadan, Magadan, Rusland. Russisch kosmonaut, commandant in Mir en ISS.  Zijn eerste ruimtevlucht was met Soyuz TM-26 naar het Russische ruimtestation Mir op 5 augustus 1997.  Later volgden Soyuz TMA-8 naar ISS voor Expeditie 13 en Soyuz TMA-08M naar ISS voor Expeditie 35/36.  Tijdens die reizen maakte hij 7 ruimtewandelingen en in totaal bracht hij 546 dagen in de ruimte door. 

1962: John Fitzgerald Kennedy tekent de ‘Communications Satellite Act’, een wet die zeer controversieel was en handelde over de commercialisering van ruimtecommunicatie. 

1979: de komeet Howard-Koomur-Michiels slaat in op de zon.  (SECalendar august, Patrick Poitevin). 

2022: misschien het ogenblik om even uit te kijken naar de restanten van komeet van Biela die in 1846 uiteenviel.  Men verwacht omstreeks deze datum rode vuurbollen met mooie sporen gedurende de volgende weken. 

01 september: 

1804: (3)Juno, één der grootste asteroïden in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter wordt ontdekt door de Duitse astronoom Karl Ludwig Harding vanuit Lilienthal.  (zie ook: 31 augustus 1834). 

1806: °Stephen Alexander in Shenectady, New York, USA.  Amerikaans wiskundige en astronoom.  Hij was professor wiskunde en astronomie aan het New Jersey College.  In 1852 stelde hij dat de Melkweg spiraalvormig moest zijn. (+25/06/1883, Mercer County (USA)). 

1859: de zonnefysici Richard Christopher Carrington en R. Hodson  observeren voor het eerst een zonne-uitbarsting.  De volgende dag worden intense aurorae gezien. 

1862: °Rado von Kövesligethy in Verona, Oostenrijks/Hongaars Keizerrijk.  Hongaars natuurkundige, geofysicus en astronoom die een spectrale vergelijking voor zwartlichaamstraling voor de continue spectra van hemellichamen ontwikkelde.  Deze studie werd uitgegeven in 1885 in het Hongaars en in 1890 in het Duits, een stuk eerder dan de werken van Max Planck en Wilhelm Carl Werner Otto Fritz Franz Wien.  (+11/10/1934, Budapest (Hongarije)). 

1873: °Carl Östen Emanuel Bergstrand in Stockholm, Zweden.  Zweeds astronoom die vooral werkte aan de preciese positie van sterren en hun parallax.  Bestudeerde ook de manen van Uranus, en de zonnecorona.  (+27/09/1848, Uppsala, Zweden) 

1882: ontdekking van de Grote Komeet van 1882 vanaf Kaap de Goede Hoop door William Henry Finlay.  De daaropvolgende dagen meldden waarnemers uit het zuidelijk halfrond de komeet ook te hebben gezien. 

1902: °Dirk Brouwer in Amsterdam, Nederland.  Deze Amerikaanse astronoom was een actief persoon, lid van de ‘American Astronautical Society’, die hoofdzakelijk werkzaam was aan de Yale Universiteit en hij leidde de VS in het ruimtetijdperk.  Hij was gespecialiseerd in hemelmechanica, getuige daarvan is zijn boek: Methods of Celestial Mechanics, dat hij schreef in samenwerking met Gerald Clemence.  Na zijn dood werd de ‘Dirk Brouwer Career Award of the DDA’ ingesteld voor wetenschappers die moesten uitblinken in verschillende richtingen van de sterrenkunde, zowel op onderzoeksgebied als academisch gebied.  (+ 31/01/1966, New Haven, Connecticut (USA)). 

1911: °Eliane Calmel.  Op 5 oktober 1927 startte zij als tijdelijke hulp in het observatorium van Algiers, waar zij weer wegging om verdere studies te doen. 

1964: eerste lancering van een Titan III-raket, toen nog een militaire draagraket.  Nadien zou hij, in een aangepaste versie, gebruikt worden om enkele ruimtesondes te lanceren voor NASA. 

1979: de op 6 april 1973 gelanceerde ruimtesonde Pioneer 11 wordt het eerste ruimtetuig dat, op een afstand van 21.000 km afstand langs de planeet Saturnus raast, nadat hij op 3 december 1974 Jupiter bezocht.  De sonde zou data doorseinen tot 30 september 1995. 

1982: de United States Air Force Space Command wordt gesticht met hoofdzetel in de ‘Peterson Air Force Base’, Colorado, en is het onderdeel van de Amerikaanse strijdkrachten dat verantwoordelijk is voor de oorlogsvoering in de ruimte.  Het zou bestaan hebben tussen 1982 en 2019, en vervangen door Donald Trump met de Space Force, het zesde afzonderlijke krijgsmachtonderdeel van de Amerikaanse strijdkrachten. 

1997: de Worden Meteorite raakt een garage en een wagen in Michigan. 

02 september: 

1752: het Britse imperium keurt de Gregoriaanse Calender goed voor het gebruik in hun gebieden. 

1859: intense poollichten worden over de gehele wereld geobserveerd naar aanleiding van het ‘Carrington Event’ van de dag ervoor.  (zie ook 1 september 1859) 

1908: °Nikolay Aleksandrovich Kosyrev  .  Russisch astronoom.  Werkte eerst aan het Observatorium van Pulkovo, later aan dat van de Krim.  Expert in sterrenfysica, maan en planeten.  Hij ontdekte vulkanisme op de Maan, en de aanwezigheid van waterstof in de atmosfeer van Mercurius.  In 1958 observeerde hij veranderingen in de maankrater Alphonsius. 

1920: °Lucienne Divan in Sainte Radegonde en Touraine, Indre-et-Loire, Frankrijk.  Na een opleiding in Rijsel en Chambéry werd zij opgenomen in het CNRS.  (+21/12/2015, Sainte-Tulle,Alpes de Haute Provence (Frankrijk)). 

1948: °Sharon Christa MacAuliffe, in Boston, Massachusetts, USA.  Amerikaanse lerares en astronaute die deel uitmaakte van het project ‘Teaching in Space’.  Zij kwam om het leven bij de ontploffing van het ruimteveer Challenger  bij de lancering.  (+28/02/1986, Cape Canaveral, Florida(USA)). 

1967: in Australië kennen ze de Wiluna Meteorite Shower. 

1970: NASA kondigt de afschaffing af van twee vluchten naar de Maan, Apollo 15, waarvan het nummer wordt doorgespeeld aan een andere vlucht, en Apollo 19. 

2015: lancering van Soyuz TMA-18 met de ISS-bemanning voor ISS 45/46. 

2817: de eerstvolgende totale zonsverduistering voor Amsterdam. 

03 september: 

118: de Griekse filosoof ziet ‘een kroon die de zonneschijf afdekt, en verduistert zijn stralen.

1962: Amerikaanse lancering van Mariner 2 die langs Venus zou razen en de zonnewind ontdekte.  (SECalendar, augustus, Patrick Poitevin). 

1837: °Ralph Copeland in Woodplumpton, UK.  Hij studeerde astronomie aan de Georg-August-Universität Göttingen in Duitsland. Van 29 januari 1889 tot aan zijn dood was hij de derde Astronomer Royal voor Schotland.  Hij zou 35 NGC-objecten ontdekken (New General Catalogue), waarvan 7 in het sterrenbeeld Leeuw die nu behoren tot het Copeland-septet (NGC 3745, NGC 3746, NGC 3748, NGC 3750, NGC 3751, NGC 3753 en NGC 3754.  (+27/10/1905, Edinburgh (UK)). 

1858: °Francis Preserved Leavenworth in Mount Vernon, Indiana, USA.  Waarschijnlijk beter gekend als Frank Leavenworth is Amerikaans astronoom.  Na studies waarbij hij een Bachelor of Arts haalde in Haverford College verhuisde hij naar Minneapolis waar hij aan de universiteit aldaar professor astronomie werd.  Daarna ging hij observeren aan het observatorium van Minnesota en dat van Yerkes.  Tussen 1906 en 1926 zou hij 2900 metingen doen van dubbelsterren.  (+12/11/1928, ??) 

1945: °Peter Goddard in Engeland, UK.   Engels fysicus en wiskundige die werkt in de snaartheorie en conforme veldtheorie. 

1976: de op 9 september 1975 gelanceerde Viking 2 landt op Mars in Utopia Planitia.  De orbiter nadert de maan Deimos tot op 22 km en blijft zijn baantjes om de planeet draaien.  De orbiter zou in zijn baan blijven en tot juli 1987 werken.  De lander blijft onderzoek doen en data doorgeven tot april 1980. 

1962: Amerikaanse lancering van Mariner 2 die langs Venus zou razen en de zonnewind ontdekte. 

2002: de planetoïde J002E3 wordt ontdekt, maar later blijkt het om een rakettrap te zijn die achtergelaten werd bij de Apollo 12-lancering.  

2006: na de lancering op 28 september 2003 wordt de eerste Europese ruimtesonde van ESA naar de Maan gestuurd.  SMART staat voor Small Missions for Advanced Research in Technology.  Op deze dag wordt hij opzettelijk te pletter gevolgen tegen de Maan. 

04 september: 

1848: °Ernst Heinrich Bruns in Berlijn, Duitsland.   Studeerde astronomie aan de universiteit van Berlijn.  Hij zou ook werkzaam zijn op het Pulkova Observatorium in Rusland en van Dorpat (nu Tartu) Estland.  Als specialist in geodesie publiceert hij in 1878 ‘De vorm van de Aarde'.  In 1882 gaat hij als Duits astronoom naar Saksen om professor astronomie en directeur van het observatorium van Leipzig te worden. Later wordt hij directeur aan het Leipzig Observatorium.  (+23/09/1919, Leipzig (Duitsland)). 

1857: °Jules Andrade in Batignolles, nu Parijs, Frankrijk.  Tijdens zijn studies bracht hij de thesis ‘Sur le mouvement d’un corps soumis à l’attraction newtonienne de deux corps fixes’.  (+25/02/1933, Cayeux-sur-Mer, Somme (Frankrijk)). 

1958: °Jacqueline Hewitt in Washington DC, USA.  Amerikaanse astrofysicus en astronome.  Ontdekte als eerste persoon een Einstein-ring in het systeem MG1131+0456.  Sedertdien zijn er meer gevonden en het verschijnsel is minder zeldzaam dan de meeste astronomen hadden vermoed.  Sedert 2002 is zij directeur aan het MIT Kavli Institute for Astrophysics and Space Research in Cambridge, MA, USA. 

1962: Mariner 2 is de eerste interplanetaire sonde die een maneuver kan maken in Deep Space. 

2012: de ruimtesonde Dawn verlaat de planetoïde Vesta