LEO-NIEUWSBRIEF 20220605-20220612

 04 juni:

1769: 6 uur na een Venustransit was er een totale zonsverduistering die zichtbaar was in Scandinavië.  (Patrick Poitevin, SECalendar, June).

1967: °Robert Shane Kimbrough in Kileen, Texas, USA.  Amerikaans kolonel en astronaut die in totaal 188 ruimtedagen zou hebben.  Was in de ruimte met STS-126 Endeavour, Soyuz MS-02 en de SpaceX Commercial Crew-vlucht Crew 2/USCV-2.

1974: de start wordt genomen voor de bouw van de ruimtependel Enterprise.

1996: bij de lancering van de eerste Ariane 5 ontploft deze na 37 seconden.

2002: Michael Brown & Chadwick Trujillo van het California Institute of Technology ontdekken op foto’s die door de Samuel Oschintelescoop op Palomar zijn gemaakt, de kleine planeet (50000) Quaoar, die zich in de Kuipergordel bevindt.

2010: vanop het Cape Canaveral Air Force Station Space Complex 40 wordt de ‘maiden flight’ van de Falcon 9 verwezenlijkt.

2022: kijk deze ochtend, voor zonsopgang, naar 5 planeten op een rijtje van oost naar west. Laag in het oosten is er Mercurius, iets hoger en naar rechts Venus, verder Mars en kort daarbij Jupiter, en in het zuiden Saturnus, die op 05 juni stationair wordt.

05 juni:

1765: °Johann Gottlieb Friedrich von Bohnenberger in Simmozheim, Baden-Württemberg, Duitsland.  Duits fysicus, wiskundige en astronoom. (°19/04/1831, Tübingen, Baden-Württemberg (Duitsland)).

1761: de eerste Venustransit die gecoördineerd wordt geobserveerd met de bedoeling de afstand van de planeet tot de aarde te bepalen door het zeldzame verschijnsel vanop verschillende plaatsen te volgen.

1819: °John Couch Adams in Laneast, nabij Lancaster, Cornwall, Engeland.  Engels wiskundige en astronoom.  Onafhankelijk van Leverrier berekende hij de plaats waar moest gezocht worden naar de planeet Neptunus, maar Airy, toen directeur van het observatorium van Greenwich weigerde zijn berekeningen te aanvaarden.  Hij deed opzoekingen naar de bewegingen van de Maan en werd in 1861 directeur van het Observatorium van Cambridge.  Hij was ook de eerste om de meteorenzwerm der Leoniden te koppelen aan een komeet, in dit geval de komeet Tempel-Tuttle.  (21/01/1892, Cambridge Observatory, Cambridgeshire (Engeland)).

1874: °Gaston Fayet in Parijs, Frankrijk.  Frans astronoom die van 1917 tot 1962 directeur was van de sterrenwacht van Nice waar hij in 1933 een grote kijker liet plaatsen om kometen te zoeken en te observeren.  (+27/12/1967, Parijs(14) (Frankrijk)).

1922: °John Gatenby Bolton, in Sheffield, Yorkshire, England.  Vooral gekend voor de ontwikkeling van  radio-astronomie waarbij hij de eerste directeur werd van de Parkes radio-telescoop in Australië, en de Owens Valley Radio Observatory in Californië.  (+03/07/1993, Buderim, Queensland (Australië)).

1931: +Solon Irving Bailey in Boston, Massachusetts, US, Amerikaans astronooom.  Hij leidde het zuidelijke station van het Observatorium van Harvard in Arequia (Peru).  Daar ontdekte hij de asteroïde (504)Cora in 1902.  Zijn opzoekwerk op het gebied van bolhopen leidde hem naar de ontdekking van veranderlijke sterren van het RR Lyrae-type.

1965: °Michael ‘Mike’ E. Brown in Huntsville, Alabama, USA.  Amerikaans astronoom die met zijn team een aantal trans-Neptuniaanse objecten ontdekte, waaronder Eris, en daarmee een debat zou opstarten om een nieuwe definitie voor ‘planeet’ te bepalen.  Interessant boek is: "How I Killed Pluto and Why It Had It Coming", in 2010.

1978: +Edgard Vandekerkhove in Ukkel, Brabant, België.  Belgisch astronoom die verbonden was aan de Koninklijke Sterrenwacht van België.  (°10/03/1902, Ransart, Henegouwen (België)).

1989: Voyager 2 begint tijdens zijn nadering, regelmatige waarnemingen te doen van de planeet Neptunus die hij op 25 augustus 1989 het dichtst zou naderen.

1991: lancering STS-40 Columbia voor een 9-daagse opdracht waarin voornamelijk experimenten gedaan in de Spacelab-module.  De vlucht werd geleid door bevelhebber Bryan Daniel O’Connor, piloot Sidney McNeill Gutierrez, en missiespecialisten James Philip Bagian, Tamara Elizabeth ‘Tammy’ Jernigan en ladingspecialist Francis Andrew ‘Drew’ Gaffney.

1995: het ‘bose-einsteincondensaat, een laag-energetische (niet-klassieke) aggregatietoestand die slechts mogelijk is bij het absolute nulpunt’ wordt voor de eerste keer gecreëerd.

2002: lancering STS-111 Endeavour, naar het ISS.  De bemanning van Expeditie 5 worden heengevoerd, en die van Expeditie 4 teruggebracht naar de Aarde.

2007: tweede flyby van Messenger bij Venus.

2022: de planeet Saturnus wordt stationair, d.w.z. dat de planeet als het ware stil komt de staan aan de sterrenhemel.

06 juni:

1436: °Regiomontanus (Johannes Müller von Königsberg) in Unfinden, nabij Beieren, Königsberg, Heilige Romeinse Rijk.  Duits wiskundige, astroloog, astronoom en bisschop.  Hij was zo precies in zijn waarnemingen en positiebepalingen van een komeet, dat men 210 jaar later kon bevestigen dat het om de komeet van Halley ging.  (+06/07/1476, Rome (Paapse Staten)).

1912: °Ralph Belknop Baldwin in Ground Rapids, Michigan, USA.  Amerikaans astronoom, vooral geïnteresseerd in de Maan, en volger van de theorie dat de maankraters het resultaat waren van meteoorinslagen.  (+23/10/2010, Grand Rapids, Michigan (USA)).

1932: °David Scott, Amerikaans kolonel en astronaut, commander bij de Apollo 15- maanvlucht, en ook de zevende mens om op de Maan te wandelen, en hij mocht ook al autorijden daar. De vraag is echter, staat hij goed geparkeerd?

1964: de Duitse overheid verbiedt voortaan raketexperimenten in Cuxhaven waar vroeger de testen werden gedaan voor de ontwikkeling van de V2.

1971: Soyuz 11 wordt gelanceerd richting Salyut 1.  De missie eindigt op een menselijke ramp bij de terugkeer in de dampkring, als een defecte klep aan de basis ligt van decompressie en de drie cosmonauten: Gregory Dobrovolsky, Vladislav Volkov en Viktor Patsayev stikken bij hun terugkeer op 29 juni.

1983: lancering van Venera 16, een onbemande Russische sonde naar Venus, bedoeld om het oppervlak van de planeet in kaart te brengen in hoge resolutie.  Aankomst bij Venus op 14 oktober 1983.  Het ging eigenlijk om een dubbellancering want de eerder gelanceerde Venera 15 had hetzelfde doel.

2002: het Eastern Mediterranean Event.  Een ‘earth grazer’ met een vermoedelijke grootte van een tiental meters explodeert tijdens de intrede in de hogere dampkring boven de Middellandse Zee, ergens tussen Griekenland en Libië.  De explosie zou een kracht hebben gehad van 26 kiloton, iets heftigers van de atoombom van Nagasaki.

2022:iets voor bezitters van een telescoop en zijn weg kennende tussen de sterren: de kleine planeet Amphitrite komt in oppositie met de Zon en is te vinden in het sterrenbeeld Scorpio of Schorpioen.

07 juni:

1434: de eerste van 4 totale zonsverduisteringen, die in een tijdspanne van 13,7 jaar plaats hebben in de Java Zee, start.  De volgende zullen plaats hebben op 30/09/1437, 23/01/1441 en 05/03/1448.  (Patrick Poitevin, SECalendar, June).

1843: +Alexis Bouvard in Parijs, Frankrijk.  Frans astronoom en academicus, die voornamelijk gekend was voor zijn nauwkeurige waarnemingen, vooral op het gebied van de onregelmatigheid van de beweging van de planeet Uranus.  Hij veronderstelde dan ook dat er een 8ste planeet in ons zonnestelsel te vinden moest zijn.  (°27/06/1767, Les Contamines-Montjoie (F)).

1879: °Joan George Erardus Gijsbertus Voûte, Nederlands academicus en astronoom, in Madioen, Java.  Tijdens zijn studies kreeg hij interesse in astronomie, met name veranderlijke sterren.  Hij kwam in dienst van de Leidse sterrenwacht en werkte aan dubbelsterren.  In 1913 kreeg hij een aanstelling bij het Cape Observatory waar hij parallaxmeteningen deed.  Hij stierf in 1963 in Den Haag (Nederland).

1937: lange totale zonsverduistering van 7 minuten 4,06 seconden, achtereenvolgens te zien in Vaitupu, Tuvalu, Nikumaroro, Hull-eiland, Kantoneiland, Enderbury en Peru. (SECalendar, June, Patrick Poitevin).

1992: lancering van de Extreme Ultraviolet Explorer, een ruimtetelescoop gericht op het opvangen in het kortegolf ultraviolette stralingsgebied.

2006: De Frans-Amerikaanse ‘Cloud-Aerosol Lidar and Infrared Pathfinder Satellite Observations’, gelanceerd op 28 april 2006, CALIPSO-satellite begint met het doorsturen van gegevens waarmee doorsneden kunnen gemaakt worden van de aardatmosfeer.

2011: lancering Soyuz TMA-02M met de bemanning 28 van het ISS.  Het was de 110de vlucht van dit type ruimteschip.  De nieuwe bemanning was samengesteld uit Sergej Volkov, Satoshi Furukawa en Michael Fossum.

08 juni:

1625: °Giovanni Domenico Cassini, Jean-Dominique Cassini, Cassini I in Perinaldo, Comté de Nice, Savoie.  Italiaans astronoom en waarschijnlijk één van de beste waarnemers na Galileo.  Als hoofd van het ‘Observatoire de Paris’ zag hij seizoensgebonden veranderingen op Mars en kon hij de afstand van Mars tot de Aarde bepalen, door parallaxmetingen.  Hij begon ook aan de beschrijving van sommige details op Jupiter, en bestudeerde de banen van de 4 helderste manen van de reuzeplaneet.  Hij ontdekte tussendoor ook nog 4 manen van Saturnus, maar is vooral bekend door het bestaan aan te tonen van een leemte tussen de A- en B-ring van deze planeet, leemte die trouwens zijn naam heeft gekregen.  (+14/09/1712, Parijs (Frankrijk)).

Kijk deze maand ‘s morgens eens uit naar deze planeet, die steeds vroeger opkomt, en tegen het eind van de maand al voor middernacht te zien is.

1826: de akte tot oprichting van de Koninklijke Sterrenwacht van België in Brussel, wordt getekend door koning Willem I der Nederlanden.

1918: een totale zonsverduistering die een groot deel over zee te zien was, maar ook in een aantal staten van de USA.  De United States Navy stuurt onder andere een waarnemingsploeg naar Baker City, Oregon waartoe ook een kunstenaar behoort.  (SECalendar, June, Patrick Poitevin).

1937: tijdens de totale zonsverduistering zou Charles H. Smiley van de Brown University het verschijnsel fotograferen vanop een hoogte van 3 km waarbij o.a. het zodiacaal licht op beeld is gekomen.  (Patrick Poitevin, SECalendar, June).

1959: vanonder een B-52 bommenwerper wordt een X-15 gelost, die, gepiloteerd door de testpiloot Scott Crosfield, de eerste, niet aangedreven, zweefvlucht van een X-15 raketvliegtuig betrof.  Ook Neil Armstrong, de eerste man op de Maan piloteerde ooit een dergelijk tuig.

2004: de eerste Venustransit sedert 6 december 1882 wordt geobserveerd.  De overgang duurde iets meer dan 6 uur.  Men zou moeten wachten tot 5 juni 2012 om weer zo een verschijnsel te kunnen waarnemen, en wie er toen niet bij was moet wachten tot 10/11 december 2117.  Deze overgang was vanuit grote delen van de wereld zichtbaar.

2007: lancering STS-117 Atlantis met een eerste stel grote zonnepanelen  voor het ISS.

2021: officieel zijn er vandaag 880.000 kleine planeten, of planetoïden, gekend in ons zonnestelsel.

2022: waarnemers van de maan zien hoe het gebied van Sinus Iridum als het ware een 'golden handle' vormt.

09 juni:

1812: °Johann Gottfried Galle, Duitse astronoom.  Hij was de eerste om Neptunus te lokaliseren.  Dankzij zijn uitzonderlijk lange levensduur is hij wellicht één van de weinigen die de komeet van Halley tweemaal heeft kunnen zien, hij stierf twee maand na de periheliumpassage van 1910.  (+1910).

2022: wie eens getuige wil zijn van een lancering van een SpaceX-raket kan natuurlijk afreizen naar het Kennedy Space Center, maar je kan het ook van thuis uit meemaken door voor je scherm te zitten om 16:45 uur op SpaceX om zo’n lancering, en de landing van de eerste trap op een schip, te zien. De moeite waard.

10 juni:

1710: °James Short, gekend telescoop-bouwer.  Hij was de eerste die een echte parabolische spiegel sleep.  In totaal zou hij een 1400 instrumenten bouwen.  Eén van zijn instrumenten was aan boord aan het ontdekkingsschip Endeavour van kapitein Cook die de Venusovergang van 3 juni 1769 ging observeren.

1861: °Pierre Duhem in Parijs(12), Frankrijk.  Nadat hij na een meningsverschil vertrok uit Rijsel, vond hij een baan in Bordeaux waar hij theoretische fysica kon doceren.  (+14/09/1916, Cabrespine, Aude (Frankrijk)).

1927: °Eugen Newman Parker, Houghton, Michigan, USA.  Amerikaans astrofysicus (Zon), die in de jaren 50 de theorie over supersonische zonnewind ontwikkelde en ook de Parker spiraalvormen in het magnetisch veld van de zon in de buitengebieden van het zonnestelsel voorspelde.  In 2017 herdoopte NASA de ‘Solar Probe Plus’ in ‘Parker Solar Probe’, de eerste keer dat een ruimtesonde door NASA genoemd werd naar een nog levende persoon. (+15/03/2022, Chicago, Illinois (USA)).

1929: °James McDivitt in Chicago, Illinois, USA.  Amerikaans generaal, piloot & ex-astronaut met twee ruimtevluchten op zijn naam.

1985: na zijn aankomst in een baan om de planeet Venus, ontplooit de Russische sonde Vega 1 de lander en ballon voor het onderzoek van de planeet.

2002: het pad van de ringvormige zonsverduistering kruist het pad van de zonsverduistering van 21 juni 2020, precies één saros later.  (Patrick Poitevin, SECalendar, June).

2003: lancering Mars rover Spirit, het begin van NASA’s "Mars Exploration Rover Mission”.

2022: Venus schuift op 1.6° van Uranus.

11 juni:

1857: °Charles Fabry een uitzonderlijk instrumentenbouwer, vooral voor het meten van interferenties.  Samen met Alfred Pérot bouwde hij de Fabry-Pérot interferometer, een toestel hoofdzakelijk bestaand uit twee zeer dun verzilverde, parallelle glazen platen die na meervoudige reflecties toelaten om de golflengte van licht te meten, en te regelen.

1884: °François Croze, in Courpière, Puy de Dôme, Frankrijk.  Onder de leiding van Deslandres werd hij stagiair in de sterrenwacht van Meudon.  Moest zijn astronomische loopbaan opgeven door het verlies van een oog tijdens de oorlog 14-18.  (+09/08/1966, Olliergues, Puy-de-Dôme (Frankrijk)).

1983: Indonesië kent een totale zonsverduistering op de dag dat de Ramadan begint.  (Patrick Poitevin, SECalendar, June).

2002: het pad van de ringvormige zonsverduistering kruist het pad van deze van 21 juni 2020, een saros later.  (SECalendar for June, Patrick Poitevin).

2004: Cassini-Huyghens maakt zijn dichtste langsvlucht langs de Saturnusmaan Phoebe, waarschijnlijk een ingevangen asteroïde, op amper 2068 km.

2008: De Fermi Gamma-ray Space Telescope wordt gelanceerd.  Deze satelliet moet op zoek gaan naar actieve galactische kernen, pulsars en donkere materie.

2013: China lanceert, met een Long March 2F raket, Shenzou 10 met 3 taïkonauten: bevelhebber Nie Haisheng, piloot Zhang Xiaoguang en de tweede Chinese ruuimtevrouw Wang Yaping, voor een 5de bemande ruimtevlucht die 15 dagen moet duren en een koppeling uitvoerde met het Chinese ruimtestation Tiangong 1.

12 juni:

1843: °David Gill in Aberdeen, Aberdeen, Schotland. Schots-Engelse astronoom & auteur.  Hij deed metingen van de parallax van Zon en sterren.  Daarvoor gebruikte hij een speciale telescoop die het beeld opsplitste en waardoor het meten van de afstand tussen de te observeren objecten mogelijk werd. (+24/01/1914, Londen, Engeland).

1915: °Yvonne Ballot (Balladure?).  Op 12 december start zij als toegevoegd medewerker in de sterrenwacht van Parijs in de dienst ‘Carte du Ciel’.  In 1937 zou zij de sterrenwacht verlaten.

1967: lancering van de Russische Venussonde Venera 4 met als doel een zachte landing te maken, wat ze deed op 18 oktober 1967.  Na de landing bleef ze 93 minuten gegevens doorzenden.